YETMİŞ İKİ GÜNDE DEVRİALEM: DÜNYA’NIN ETRAFINDA BİR YARIŞ
- Ece Nisa Yassıbaş
- 3 Şub 2021
- 2 dakikada okunur
Fransız yazar Jules Verne’in en bilinen eserlerinden biri olan Around the World in Eighty Days (Seksen Günde Devriâlem); servetinin yarısı üzerine iddiaya girmiş olan zengin bir İngiliz beyefendisi Phileas Fogg’un, uşağı Jean Passepartout ile çıktığı, dünyanın etrafındaki yolculuğunu konu alır. Eser, bu ilgi çekici konusu ve sürükleyici serüvenleri nedeniyle tarihten günümüze birçok maceracıya ilham kaynağı olmuştur. Bu maceracılardan biri de soruşturmacı gazeteciliğin öncülerinden Elizabeth Jane Cochran ya da daha bilinen takma adıyla Nellie Bly’dır.
Elizabeth Jane Cochran, 5 Mayıs 1864’te Pensilvanya’da dünyaya geldi, 1880’de ise ailesiyle Pittsburgh’a taşındı. Buradayken, The Pittsburgh Dispatch gazetesinde yayımlanan "What Girls Are Good For" (Kızlar Ne İçin İyi?) başlıklı, kadınların ev işlerine bakmak ve çocuk doğurmak için var olduğunu iddia eden, iş hayatında yer almasını eleştiren bir yazıya yanıt olarak yazdığı mektup, gazetenin editörü George Madden’ın dikkatini çekti. Yazardan kendini tanıtmasını isteyen bir reklam yayınlayan George Madden, Cochran öne çıktıktan sonra ona iş teklif etti. Böylece Elizabeth Jane Cochran, Nellie Bly takma adı altında, gazetenin ilk kadın muhabiri oldu. Ancak buradaki işi uzun sürmedi. Kadın fabrika çalışanlarının çalışma koşulları, düşük ücretlendirilmeleri üzerine yazdığı soruşturmacı makaleleri, fabrika sahipleri gazeteye şikâyet etmesi sonucunda kendisinden sadece moda, dekorasyon gibi konularda yazması istenince işten ayrıldı. Serbest gazeteci olarak çalışmaya başladı.
Kariyerinde, farklı kimliklere bürünüp kendini ilgili kişilerle birlikte olayın içine sokarak yaptığı haberlerle ünlenerek yeni bir tür araştırmacı gazetecilik başlatmış oldu. Yabancı muhabir olarak Meksika’ya giderek orada yaklaşık yarım yıl geçirdi ve sonrasında dönemin Meksika Hükûmetini eleştirdiği ve Porfirio Diaz’ı halkını bastırmak, basını kontrol etmek ve diktatörlükle suçladığı Six Months in Mexico’yu (Meksika’da Altı Ay) yayımladı. 1887’de ise, Blackwell Kadın Akıl Hastalıkları Hastanesi’ndeki doktorları ruhsal bunalımda olan bir amnezi hastası olduğuna inandırarak hastane hakkında bilgi topladı ve hastaların gördüğü kötü muameleyle içinde yaşadıkları kötü koşulları Ten Days in a Mad-House (Deliler Evinde 10 Gün) adlı yazı dizisi ile ortaya çıktı. 80 Günde Devriâlem’in 1873’te yayımlanmasından yaklaşık 16-17 yıl sonra, 14 Kasım 1889, saat 9.40'ta tıpkı Jules Verne’in eserinin ana karakteri Phileas Fogg gibi dünyayı gezeceği, 40.070 kilometrelik bir yolculuğa çıktı. Bly, bu yolculuğunda The New York World gazetesi tarafından desteklendi.
Bu reklam kampanyasına karşılık, The New York World ve Nellie Bly’a rakip olarak, New York gazetesi Cosmopolitan, hem Phileas Fogg hem de Bly'ı yenmesi için kendi muhabiri Elizabeth Bisland'a sponsor oldu. Bisland, Bly ile aynı gün yola çıkacak ve dünyayı tersine dolaşarak başlangıç noktasına herkesten hızlı dönecekti.
Bisland, Amerikan bir gazeteci ve yazardı. 11 Şubat 1861’de Louisiana’da dünyaya geldi. Yazarlığa gençken şiir yazarak başladı. 1889’da The New York World dahil dönemin bilindik birçok gazetesinde çalışıyordu. Dünyayı dolaşmak için seçildikten altı saat sonra, Manhattan'dan batıya doğru yola çıktı. Bu arada Bly, aynı gün -14 Kasım 1889- Avrupa'ya giden bir vapurla ayrıldı.
Dünya seyahati sırasında Bly; İngiltere, Fransa (Burada Jules Verne ile tanıştı.), Brindisi, Süveyş Kanalı, Colombo, Penang ve Singapur Boğazları Yerleşimleri, Hong Kong ve Japonya’dan geçti. Bu sansasyon yaratan yarış, Bly’ın seyahatini 72 gün, 6 saat ve 11 dakikada -Elizabeth Bisland’ın 76 buçuk gün süren seyahatinden yaklaşık 4 gün önce- bitirmesiyle sonuçlandı. Bly, hem Bisland’ı yendi hem de kurgusal karakter Phileas Fogg’un 80 günlük rekorunu geride bıraktı.
Kaynakça:
Comments